phuong-thuc-bieu-dat-tu-su-4936032

Phương thức biểu đạt trong văn bản là một trong những câu hỏi thường gặp trong các đề thi môn Ngữ Văn. Vậy phương thức biểu đạt là gì? Các loại phương thức biểu đạt, cách xác định phương thức biểu đạt như thế nào? Trong bài viết này Kiến thức tổng hợp sẽ chia sẻ kiến thức liên quan đến phần ngữ văn này.

nội dung

Phương thức biểu đạt là gì?

Phương thức biểu đạt là cách thức đơn giản sử dụng ngôn ngữ và giọng điệu để từ đó biểu đạt thái độ, tình cảm và ý nghĩa nào đó. Thông qua các phương thức biểu đạt đó để truyền tải thông điệp, giúp người đọc và người nghe hiểu rõ ràng nhất. Bởi mỗi chúng ta đều mong muốn người khác có thể hiểu đúng và đầy đủ suy nghĩ, cảm xúc của mình.

phuong-thucu-bieu-dat-la-gi-6119743

Có mấy phương thức biểu đạt?

Để xác định các phương thức biểu đạt là một phần kiến thức trọng tâm trong môn ngữ văn THPT. Vậy có bao nhiêu phương thức biểu đạt? Câu trả lời chính xác là có 6 phương thức biểu đạt đó là: Tự sự, miêu tả, thuyết minh, biểu cảm, nghị luận và hành chính – công vụ.

Tự sự

Tự sự là phương thức dùng ngôn từ kể về một chfuỗi các vấn đề theo trình tự sau đó dẫn đến kết thúc. Bên cạnh đó dùng phương thức tự sựt để truyền tải nội dung câu truyện, khắc họa tính cách nhân vật. Từ đó, cảm nhận những bài học kinh nghiệm thâm thúy, mới lạ về con người và đời sống .
Phương thức tự sự thường được sử dụng : truyện, văn xuôi, tiểu thuyết, văn thơ. Xác định phương thức tự sự qua các tín hiệu đặc trưng như :
phuong-thuc-bieu-dat-tu-su-9446230

  • Có nhân vật tự sự, có vấn đề
  • Có ngôi kể thích hợp
  • Có diễn biến
  • Chủ đề và tư tưởng rõ ràng

Các thể loại thường gặp tự sự : bản tin báo chí truyền thông, văn bản tiểu thuyết, các bản tường trình, tường thuật trong các tác phẩm văn học .
Ví dụ : “ Hắn về lần này trông khác hằn, mới đầu chẳng ai biết hắn là ai. Trông đặc như thằng săng đá ! Cái đầu thì trọc lốc, cái răng cạo trắng hớn, cái mặt thì đen mà rất cơng cơng, hai con mắt gườm gườm trong gớm chết ! Hắn mặt cái quần nái đen với áo tây vàng .
Cái ngực phanh, đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tướng cầm chùy, cả hai cánh tay cũng thế. Trông gớm chết ! ”
Đây là một đoạn trích điển hình nổi bật trong truyện Chí Phèo của Nam Cao. Trong đoạn tự sự này có nhân vật : Chí Phèo, câu truyện kể về cuộc sống Chí Phèo. Có diễn biến về hành vi, có các câu trần thuật .

|| Xem thêm: Phong Cách Ngôn Ngữ Là Gì? 6 Phong Cách Trong Văn Học

Miêu tả

Phương thức miêu tả sử dụng ngôn từ khiến người đọc và người nghe hoàn toàn có thể tưởng tượng sự vật, vấn đề được nói đến. Thông qua cách miêu tả từ đó người nghe và người đọc sẽ tưởng tượng vấn đề, sự vật như đang hiện ra trước mắt .
Phương thức miêu tả cũng không chỉ hướng thứ bên ngoài mà còn lột tả được quốc tế nội tâm bên trong .
phuong-thuc-mieu-ta-3124871

Các phương thức biểu đạt trong văn học miêu tả: được thể hiện qua các câu văn, các câu thơ nhằm tái hiện hình dáng, màu sắc, diện mạo, màu sắc… của người và sự vật. Văn miêu tả thường thấy trong tả người, tả cảnh, tả tình… Trong văn miêu tả sử dụng linh hoạt tính từ, động từ hoặc các biện pháp tu từ.

Các loại văn về tả người, tả phong cảnh, hay bút ký, thơ ca thường xuất hiện ở trong phương thức biểu đạt này.

– Ví dụ : “ … Còn xa lắm mới đến cái thác dưới. Nhưng đã thấy tiếng nước réo gần mãi lại, réo to mãi lên. Tiếng nước thác nghe như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như thể khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo. Thế rồi nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng .
Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xoá cả chân trời đá. Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào Open ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là 1 số ít hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền. Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này. ”
( Trích Tuỳ bút Người lái đò Sông Đà – Nguyễn Tuân )

Biểu cảm

Biểu cảm là phương thức lồng ghép từ đó bộc lộ cảm hứng của người nói và người nghe về quốc tế xung quanh ta. Mục đích của phương thức này khiến cho ta khi đọc cảm thấy cảm động, rung động và đồng cảm với xúc cảm của người nói hay người viết .
Dấu hiệu phân biệt phương thức biểu cảm : các câu văn, câu thơ miêu tả cảm hứng, thái độ của người viết hoặc của các nhân vật trữ tình .

Lưu ý: biểu cảm ở đây là cảm xúc của người viết chứ không hẳn là toàn bộ cảm xúc của nhân vật trong truyện.

phuong-thuc-bieu-dat-bieu-cam-1611223Ví dụ :
” Đò lên Thach Hãn ơi chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm .
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ mãi mãi ngàn năm. ”
( Lê Bá Dương, Lời người bên sông )

Thuyết minh

Thuyết minh là một phương thức nhằm mục đích phân phối, trình làng và diễn giải sự vật, hiện tượng kỳ lạ nào đó. Văn bản thuyết minh khác với các phương thức khác, đó chỉ đơn thuần là phân phối tri thức đúng mực nhất .

Các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt thuyết minh được áp dụng: Văn bản thuyết minh về địa điểm du lịch, về con vật, về một vấn đề khoa học nào đó…

phuong-thuc-bieu-dat-thuyet-minh-9738940

Để xác định phương thức biểu đạt này cần chú ý. Những câu văn chỉ đặc điểm riêng, nêu bật đối tượng để chúng ta có thể hiểu rõ hơn về chúng.

Ví dụ : “ Nước là yếu tố thứ hai quyết định hành động sự sống chỉ sau không khí, vì thế con người không hề sống thiếu nước. Nước chiếm khoảng chừng 58 – 67 % khối lượng khung hình người lớn và so với trẻ nhỏ lên tới 70 – 75 %, đồng thời nước quyết định hành động tới hàng loạt quy trình sinh hóa diễn ra trong khung hình con người .
Khi khung hình mất nước, thực trạng rối loạn chuyển hóa sẽ xảy ra, Protein và Enzyme sẽ không đến được các cơ quan để nuôi khung hình, thể tích máu giảm, chất điện giải mất đi và khung hình không hề hoạt động giải trí đúng mực. Tình trạng thiếu nước do không uống đủ hàng ngày cũng sẽ tác động ảnh hưởng tới hoạt động giải trí của não bởi có tới 80 % thành phần mô não được cấu trúc từ nước, điều này gây trí nhớ kém, thiếu tập trung chuyên sâu, ý thức và tâm ý giảm sút … ”

Nghị luận

Phương thức nghị luận là bàn luận về yếu tố nào đó. Văn nghị luận cho tất cả chúng ta biết được các quan điểm về yếu tố sai – đúng như thế nào. Bên cạnh đó, Nghị luận còn thể hiện những quan điểm và từ đó thuyết phục người khác đồng ý chấp thuận với các quan điểm mà họ đưa ra .

Phương thức biểu đạt và phong cách ngôn ngữ của văn nghị luận về một tư tưởng đạo lý hay một hiện tượng đời sống…Đây là dạng văn bản thường áp dụng trong phương thức nghị luận. Dưới đây là một số các nhận biết văn nghị luận:

phuong-thuc-dien-dat-nghi-luan-7747128

  • Vấn đề, quan điểm cần đưa ra bàn luận, nghiên cứu và phân tích .
  • Các vấn đề, luận cứ để từ đó nghiên cứu và phân tích, chứng tỏ, lý giải và phản hồi …

Ví dụ : “ Trường học của tất cả chúng ta là trường học của chính sách dân chủ nhân dân, nhằm mục đích mục tiêu giảng dạy những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của tất cả chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân phong kiến .
Muốn được như thế thì thầy giáo, học trò và cán bộ phải cố gắng nỗ lực hơn nữa để tân tiến hơn thế nữa ”
( Hồ Chí Minh – Về yếu tố giáo dục )

Hành chính – công

Phương thức hành chính – công thường mang tính trịnh trọng, có độ đúng mực cao. Những văn bản hành chính – công chỉ đơn thuần nhằm mục đích thông tin, cam kết và nhu yếu tuân thủ các pháp luật .
phuong-thuc-dien-dat-hanh-chinh-cong-8417798Các phương thức này được sử dụng để tiếp xúc giữa các cơ quan nhà nước với nhân dân, các vương quốc với nhau …

Một số văn bản thường gặp trong phương thức hành chính – công là: giấy xin phép nghỉ học, hợp đồng lao động… Đây là những văn bản hành chính – công mà chúng ta thường gặp hàng ngày.

Trên đây là những kiến thức mà chúng tôi đã chia sẻ về các phương thức biểu đạt, đồng thời biết cách phân biệt và vận dụng vào các bài văn để làm bài thi thật tốt.

Xem thêm bài viết tương quan khác :

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *